คําพิพากษาฎีกาที่ 6284/2562 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บัญญัติให้เจ้ามรดกมีสิทธิแสดงเจตนาตัดทายาทโดยธรรมของตนไม่ให้รับมรดกได้โดยการแสดงเจตนาตามแบบที่กําหนดไว้ในมาตรา 1608 คือ ด้วยแสดงเจตนาชัดแจ้ง (1) โดยพินัยกรรม (2) โดยทําเป็นหนังสือมอบไว้แก่พนักงานเจ้าหน้าที่และมาตรา 1609 วรรคหนึ่ง บัญญัติว่า “การแสดงเจตนาตัดมิให้รับมรดกนั้น จะถอนเสียก็ได้” โดยการแสดงเจตนาตามแบบที่กําหนดไว้ในมาตรา 1609 วรรคสอง คือ ถ้าการตัดมิให้รับมรดกนั้นได้ทําโดยพินัยกรรม จะถอนเสียได้ก็แต่โดยพินัยกรรมเท่านั้น แต่ถ้าการตัดมิให้รับมรดกได้ทําเป็นหนังสือมอบไว้แก่พนักงานเจ้าหน้าที่ การถอนจะทําตามแบบใดแบบหนึ่งดังบัญญัติไว้ในมาตรา 1608 (1) หรือ (2) ก็ได้ บทบัญญัติดังกล่าวเป็นบทบัญญัติที่กําหนดแบบของการแสดงเจตนาตัดทายาทโดยธรรมมิให้รับมรดกและแบบของการถอนการแสดงเจตนาดังกล่าว เจ้ามรดกได้แสดงเจตนาตัดมิให้ ท. รับมรดกไว้ตามหนังสือตัดทายาทโดยธรรมมิให้รับมรดก ซึ่งมีการจัดทําเป็นไปตามแบบของการตัดมิให้รับมรดกโดยทําเป็นหนังสือมอบไว้แก่พนักงานเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 1608 (2) แล้ว หากเจ้ามรดกประสงค์จะถอนการแสดงเจตนาตัดมิให้รับมรดกก็ต้องทําให้ถูกต้องตามแบบที่มาตรา 1609 วรรคสอง กําหนดไว้อย่างใดอย่างหนึ่ง แต่ปรากฏว่าเจ้ามรดกไม่ได้ทําพินัยกรรมไว้และไม่ปรากฏว่าเจ้ามรดกได้แสดงเจตนา ถอนการตัดมิให้รับมรดกไว้เป็นหนังสือมอบไว้แก่พนักงานเจ้าหน้าที่แต่อย่างใด คงมีเพียงข้อความที่ระบุเพิ่มเติมไว้ที่ด้านซ้ายของหนังสือตัดทายาทโดยธรรมมิให้รับมรดกว่ามีการถอนการตัดมิให้ ท. รับมรดกแล้วซึ่งมีเพียงลายมือชื่อของ ป. แต่ไม่มีลายมือชื่อของเจ้ามรดก จึงไม่อาจถือว่าเป็นการแสดงเจตนาของเจ้ามรดก เมื่อ ท. ถูกตัดมิให้รับมรดกจึงไม่เป็นทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของเจ้ามรดก โดยผลแห่งหนังสือตัดทายาทโดยธรรมมิให้รับมรดกตาม ป.พ.พ. มาตรา 1608 (2) แล้ว ย่อมมีผลให้ผู้คัดค้านไม่ใช่ทายาทหรือผู้มีส่วนได้เสียในกองมรดกของเจ้ามรดกที่จะพึงมีอํานาจร้องขอถอนผู้จัดการมรดกของเจ้ามรดกและขอให้ตั้งตนเองเป็นผู้จัดการมรดกแทนได้ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1727 และ 1713 

คําพิพากษาฎีกาที่ 10810/2559 ส. สละมรดกที่ดินให้แก่จําเลยที่ 2 โดยเสน่หา เมื่อ ส. สละมรดกในขณะที่เป็นลูกหนี้โจทก์ตามคําพิพากษาโดย ส. ไม่มีทรัพย์สินอื่นที่โจทก์จะบังคับคดีได้ จึงเป็นการสละมรดกโดยรู้อยู่ว่าจะทําให้โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้เสียเปรียบ กรณีมีเหตุเพิกถอนนิติกรรมสละมรดกที่ดินในส่วนของ ส. โจทก์ฟ้องขอให้เพิกถอนการสละมรดกที่ดินระหว่าง ส. กับจําเลยที่ 2 อันหมายถึง ขอให้เพิกถอนการสละมรดกที่ดินเฉพาะส่วนของ ส. โดยอ้างว่า ส. สละมรดกที่ดินโดยรู้อยู่ว่าการทําเช่นนั้นจะทําให้โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ของตนเสียเปรียบ การกระทําของ ส. จึงเป็นการโต้แย้งสิทธิของโจทก์ เมื่อ ส. ถึงแก่ความตาย โดยมีจําเลยที่ 1 เป็นทายาทโดยธรรมคนหนึ่ง โจทก์จึงมีอํานาจฟ้องจําเลยที่ 1 ในฐานะทายาทโดยธรรม ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1737 

คําพิพากษาฎีกาที่ 2326/2562 จําเลยที่ 2 ผู้มีชื่อรับทรัพย์มรดกตามพินัยกรรมลงชื่อเป็นพยานในพินัยกรรม เป็นพินัยกรรมที่ทําขึ้นขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1653 วรรคหนึ่ง มีผลทําให้ข้อกําหนดในพินัยกรรมที่ ถ. ยกที่ดินพิพาทเนื้อที่ 10 ไร่ ให้แก่จําเลยที่ 2 เป็นโมฆะ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1705 จําเลยที่ 2 ในฐานะทายาท ผู้รับพินัยกรรมไม่มีสิทธิในที่ดินพิพาท มีผลให้ที่ดินพิพาทเป็นทรัพย์นอกพินัยกรรม ที่ตกแก่ทายาทโดยธรรมของ ถ. เจ้ามรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1620 วรรคสอง ประกอบมาตรา 1699  แม้ข้อกําหนดในพินัยกรรมที่ระบุให้จําเลยที่ 2 ซึ่งเป็นพยานในพินัยกรรมเป็นผู้มีชื่อ รับทรัพย์มรดกตามพินัยกรรมตกเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1653 วรรคหนึ่ง และมาตรา 1705 จําเลยที่ 2 ยังมีฐานะเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมาย ของ ถ. เจ้ามรดกอีกสถานะหนึ่งเหมือนเช่นโจทก์ทั้งสอง จําเลยที่ 2 จึงเป็นทายาทโดยธรรม ของ ถ. ทั้งไม่ปรากฏว่าจําเลยที่ 2 เสียสิทธิในฐานะทายาทโดยธรรมตามกฎหมายโจทก์ทั้งสอง จะอ้างสิทธิติดตามเอาคืนซึ่งที่ดินพิพาทอันเป็นทรัพย์มรดกจากจําเลยที่ 2 ผู้เป็นทายาทที่มี สิทธิในทรัพย์มรดกอีกคนหนึ่งไม่ได้ เพราะจําเลยที่ 2 ไม่ใช่บุคคลภายนอกที่โจทก์ทั้งสองจะอ้างสิทธิติดตามเอาคืนได้เสมอโดยไม่มีอายุความฟ้องร้อง  โจทก์ทั้งสองฟ้องขอให้จําเลยทั้งสามไปดําเนินการจดทะเบียนเพิกถอนนิติกรรมการโอน สิทธิครอบครองที่ดิน (น.ส.3) ให้กลับมาเป็นทรัพย์มรดกของ ถ. โดยอ้างความเป็นทายาท ที่มีสิทธิในทรัพย์พิพาทและได้รับความเสียหายเพราะไม่ได้รับส่วนแบ่งในทรัพย์มรดกตามสิทธิ ที่โจทก์ทั้งสองและทายาทอื่นจึงได้รับตามกฎหมาย ดังนี้เป็นการใช้สิทธิเรียกร้องให้ที่ดินพิพาท กลับมาเป็นทรัพย์มรดกของ ถ. เพื่อแบ่งปันแก่ทายาทตามสิทธิ เมื่อโจทก์ทั้งสอง และจําเลยที่ 2 ต่างเป็นทายาทที่มีสิทธิในทรัพย์มรดก ฟ้องของโจทก์ทั้งสองจึงเป็น คดีมรดก จําเลยที่ 2 มีสิทธิยกอายุความมรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1754 ขึ้นเป็นข้อต่อสู้โจทก์ทั้งสองได้ 

คําพิพากษาฎีกาที่ 5763/2562 

จำเลยที่ 1 ทำสัญญากู้ยืมเงินและรับเงินยืม 40,000 บาท ไปจากโจทก์แล้วในวันทำสัญญา หนี้เงินกู้ของจำเลยที่ 1 จึงเป็นอันสมบูรณ์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 681 วรรคหนึ่ง จำเลยที่ 2 และ ส. ผู้ค้ำประกัน ย่อมผูกพันตนต่อเจ้าหนี้เพื่อชำระหนี้ในเมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้นั้นตามมาตรา 680  วรรคหนึ่ง ผู้ค้ำประกันหาได้มีหนี้ที่จะต้องปฏิบัติต่อเจ้าหนี้โดยอาศัยความสามารถหรือคุณสมบัติบางอย่างซึ่งต้องกระทำเป็นการเฉพาะตัวไม่ จึงถือได้ว่าเป็นความผูกพันต่อเจ้าหนี้ในทางทรัพย์สินเท่านั้น ผู้ค้ำประกันจะหลุดพ้นจากความรับผิดเมื่อหนี้ของลูกหนี้ระงับสิ้นไปตามมาตรา 698 แม้ภายหลังทำสัญญาค้ำประกันจะได้ความว่าโจทก์และจำเลยที่ 1 ต่างไม่ถือเอากำหนดเวลาในการชำระหนี้ตามสัญญาเป็นข้อสำคัญอีกต่อไป อันมีความหมายว่า สัญญากู้ยืมเงินเป็นสัญญาที่มิได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ แต่เมื่อจำเลยที่ 1 ผิดนัดในเวลาต่อมาและโจทก์บอกเลิกสัญญา ซึ่งเป็นเวลาภายหลังจากวันที่ ส. ถึงแก่ความตายไปแล้วก็ตาม แต่เมื่อหนี้กู้ยืมดังกล่าวยังคงมีอยู่อย่างสมบูรณ์ตั้งแต่ก่อนวันที่ ส. จะถึงแก่ความตาย และสัญญาค้ำประกันก็หาได้ระงับไปเพราะความตายของ ส. ไม่ สิทธิหน้าที่และความรับผิดต่าง ๆ ตามสัญญาค้ำประกันที่ ส. ทำกับโจทก์จึงเป็นกองมรดกของผู้ตายและตกทอดแก่ทายาทตามมาตรา 1599 วรรคหนึ่ง และมาตรา 1600 โจทก์จึงชอบที่จะฟ้องจำเลยที่ 3 ในฐานะผู้จัดการมรดกของ ส. เพื่อบังคับตามสิทธิเรียกร้องของตนที่มีและได้รับชำระหนี้จากทรัพย์สินในกองมรดกของ ส. ตามมาตรา 1734 และมาตรา 1737 

คําพิพากษาฎีกาที่ 2326/2562 

จำเลยที่ 2 ผู้มีชื่อรับทรัพย์มรดกตามพินัยกรรมลงชื่อเป็นพยานในพินัยกรรม จึงเป็นพินัยกรรมที่ทำขึ้นขัดต่อ ป.พ.พ. มาตรา 1653 วรรคหนึ่ง มีผลทำให้ข้อกำหนดในพินัยกรรมที่ ถ. ยกที่ดินพิพาทเนื้อที่ 10 ไร่ ให้แก่จำเลยที่ 2 เป็นโมฆะตาม ป.พ.พ. มาตรา 1705 จำเลยที่ 2 ในฐานะทายาทผู้รับพินัยกรรมจึงไม่มีสิทธิในที่ดินพิพาทดังกล่าว ที่ดินพิพาทจึงเป็นทรัพย์นอกพินัยกรรมที่ตกแก่ทายาทโดยธรรมของ ถ. เจ้ามรดก ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1620 วรรคสอง ประกอบมาตรา 1699 เมื่อจำเลยที่ 2  ยังมีฐานะเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของ ถ. เจ้ามรดกอีกสถานะหนึ่งเหมือนเช่นโจทก์ทั้งสอง จำเลยที่ 2 จึงเป็นทายาทโดยธรรมของ ถ. ทั้งไม่ปรากฏว่าจำเลยที่ 2 เสียสิทธิในฐานะทายาทโดยธรรมตามกฎหมายแต่อย่างใด ดังนี้โจทก์ทั้งสองจะอ้างสิทธิติดตามเอาคืนซึ่งที่ดินพิพาทอันเป็นทรัพย์มรดกจากจำเลยที่ 2ผู้เป็นทายาทที่มีสิทธิในทรัพย์มรดกอีกคนหนึ่งไม่ได้ เพราะจำเลยที่ 2 ไม่ใช่บุคคลภายนอกที่โจทก์ทั้งสองจะสิทธิติดตามเอาคืนได้เสมอโดยไม่มีอายุความฟ้องร้อง เมื่อโจทก์ทั้งสองฟ้องขอให้จำเลยทั้งสามไปดำเนินการจดทะเบียนเพิกถอนนิติกรรมการโอนสิทธิครอบครองที่ดิน (น.ส. 3) เนื้อที่ 10 ไร่ ให้กลับมาเป็นทรัพย์มรดกของ ถ. โดยอ้างความเป็นทายาทที่มีสิทธิในทรัพย์พิพาทและได้รับความเสียหายเพราะไม่ได้รับส่วนแบ่งในทรัพย์มรดกตามสิทธิที่โจทก์ทั้งสองและทายาทอื่นพึงได้รับตามกฎหมาย จึงเป็นการใช้สิทธิเรียกร้องให้ที่ดินพิพาทกลับมาเป็นทรัพย์มรดกของ ถ. เพื่อแบ่งปันแก่ทายาทตามสิทธิ เมื่อโจทก์ทั้งสองและจำเลยทั้งสองต่างเป็นทายาทที่มีสิทธิในทรัพย์มรดก ฟ้องของโจทก์ทั้งสองจึงเป็นคดีมรดก โจทก์ทั้งสองต้องฟ้องคดีภายใน 1 ปี นับแต่เมื่อได้รู้หรือควรได้รู้ถึงความตายของ ถ. เจ้ามรดกตาม ป.พ.พ. มาตรา 1754 วรรคหนึ่ง ถ. ถึงแก่ความตายปี 2551 หลังจากนั้นประมาณปี 2553 หรือปี 2554โจทก์ที่ 1 จึงไปตรวจสอบทรัพย์มรดกจากสำนักงานที่ดินแต่โจทก์ทั้งสองฟ้องคดีนี้เมื่อวันที่ 11 ธันวาคม 2557 จึงพ้นกำหนด 1 ปี นับแต่เมื่อได้รู้ หรือความได้รู้ถึงความตายของเจ้ามรดก ฟ้องโจทก์ทั้งสองเป็นอันขาดอายุความ