ฎ.5788/2530 บริษัท ส. นายจ้างเดิมของ พ. ซึ่งเป็นบริษัทในเครือเดียวกันบริษัทจำเลยที่ 2 นายจ้างคนใหม่ของ พ.ได้เอาประกันภัยอุบัติเหตุส่วนบุคคลให้แก่ พ.กรมธรรม์ประกันภัยมิได้มีข้อความกำหนดว่าต้องเป็นอุบัติเหตุอัน เนื่องจากการทำงานให้แก่นายจ้างแต่เพียงประการเดียวแม้ลูกจ้างผู้เอาประกันภัยจะประสบอันตรายโดยมิได้เกิด ขึ้นจากอุบัติเหตุหรือเจ็บป่วยอันเนื่องจากการทำงานหรือป้องกันรักษาประโยชน์ให้แก่นายจ้างบริษัทประกันภัยก็ยังคงมีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนตามสัญญาแม้บริษัท ส.จะเป็นผู้ชำระเบี้ยประกันก็เป็นเพียงการให้สวัสดิการเพื่อบำรุงขวัญและเป็นกำลังใจในการปฏิบัติงานในหน้าที่ของ พ. เท่านั้นค่าสินไหมทดแทนที่โจทก์ทั้งสองซึ่งเป็นทายาทของ พ.ได้รับจากบริษัทประกันภัยจึงมิใช่เป็นเงินทดแทนตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเรื่อง การคุ้มครองแรงงาน ซึ่งเป็นหน้าที่ของบริษัทจำเลยที่ 2 ผู้เป็นนายจ้างที่จะต้องจ่ายให้แก่ลูกจ้างเมื่อลูกจ้างประสบอันตราย เจ็บป่วยหรือถึงแก่ความตายเนื่องจากการทำงานให้แก่นายจ้าง

.

กรณีที่นายจ้างได้เอาประกันการจ่ายเงินทดแทนไว้กับบริษัทประกันภัยตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ประเภท ขนาดของกิจการและท้องที่ที่ให้นายจ้างจ่ายเงินสมทบกองทุนเงินทดแทน ฉบับที่ 13 ข้อ 4 นั้น เป็นกรณีที่นายจ้างได้เอาประกันไว้แล้วไม่ต้องจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนเงินทดแทนสำหรับลูกจ้างที่เอาประกันไว้เท่านั้น หาได้กำหนดว่าเงินที่เอาประกันภัยเป็นเงินทดแทนไม่

…………………

ฎ.1964/2547 โจทก์เป็นลูกจ้างผู้ประสบอันตรายเนื่องจากการทำงาน ย่อมเป็นผู้มีสิทธิได้รับเงินทดแทนตาม พ.ร.บ.เงินทดแทนฯ และในฐานะที่โจทก์เป็นผู้ประสบภัยจากรถจึงเป็นผู้รับประโยชน์ที่มีสิทธิได้รับค่าสินไหมทดแทนตาม พ.ร.บ.คุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถฯ ส่วนบริษัท ศ. ซึ่งเป็นนายจ้างโจทก์จะมีสิทธิขอรับเงินทดแทนต่อจำเลยได้ก็แต่เฉพาะที่ได้ทดรองจ่ายเงินทดแทนไปก่อน แล้วขอรับเงินทดแทนที่ได้ทดรองจ่ายไปนั้นคืนจากจำเลยตาม พ.ร.บ.เงินทดแทนฯ มาตรา 25 เท่านั้น และแม้บริษัท ศ. จะเป็นผู้เอาประกันภัยรถโดยสารและประสบอุบัติเหตุ แต่บริษัทดังกล่าวก็ไม่มีสิทธิได้รับค่าสินไหมทดแทนตาม พ.ร.บ.คุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถฯ เพราะมิใช่ผู้ประสบภัยจากรถ การที่บริษัท ศ. จ่ายค่ารักษาพยาบาลไปก่อนแล้วมาขอรับเงินที่จ่ายไปคืนจากบริษัทผู้รับประกันภัยนั้น เป็นการทดรองจ่ายแทนบริษัทผู้รับประกันภัยในฐานะผู้เอาประกันภัย ไม่ใช่ทดรองจ่ายแทนจำเลยในฐานะนายจ้าง ตามบทบัญญัติแห่ง พ.ร.บ.เงินทดแทนฯ มาตรา 25 จึงไม่มีสิทธิมาขอรับเงินจำนวนดังกล่าวคืนจากจำเลย กับเมื่อบริษัทผู้รับประกันภัยได้จ่ายเงินคืนให้แก่บริษัท ศ. ไปแล้วย่อมทำให้สิทธิที่จะเรียกร้องเงินจำนวนดังกล่าวของบริษัท ศ. ระงับสิ้นลงแล้วไม่อาจสละสิทธิในเงินจำนวนดังกล่าวนี้ได้ ประกอบกับ พ.ร.บ.เงินทดแทนฯ มาตรา 7 บัญญัติว่า การเรียกร้องหรือการได้มาซึ่งสิทธิหรือประโยชน์ตาม พ.ร.บ. นี้ไม่เป็นการตัดสิทธิหรือประโยชน์ที่ลูกจ้างพึงได้ตามกฎหมายอื่น ดังนี้ แม้บริษัท ศ. จะทำหนังสือสละสิทธิไปยังจำเลยก็ไม่มีผลกระทบต่อสิทธิที่โจทก์จะพึงได้รับในฐานะผู้ประสบอันตรายตาม พ.ร.บ.เงินทดแทนฯ แต่ประการใด

พ.ร.บ.เงินทดแทน พ.ศ.2537

มาตรา 20 เมื่อลูกจ้างประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยจนถึงแก่ความตายหรือสูญหาย ให้บุคคลดังต่อไปนี้เป็นผู้มีสิทธิได้รับเงินทดแทนจากนายจ้าง

(3) บุตรมีอายุต่ำกว่าสิบแปดปี ให้มีสิทธิได้รับเงินทดแทนต่อไปจนกว่าจะจบการศึกษาในระดับปริญญาตรี

(3/1) บุตรมีอายุตั้งแต่สิบแปดปีขึ้นไปที่อยู่ระหว่างการศึกษาในระดับไม่สูงกว่าปริญญาตรีให้มีสิทธิได้รับเงินทดแทนจนกว่าจะจบการศึกษาในระดับปริญญาตรี (แก้ไขเพิ่มเติมปี 2561)

(4) บุตรมีอายุตั้งแต่สิบแปดปีและทุพพลภาพหรือจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบซึ่งอยู่ในอุปการะของลูกจ้างก่อนลูกจ้างถึงแก่ความตายหรือสูญหาย

*ฎ.3595/2561 ขณะลูกจ้างประสบอันตรายถึงแก่ความตาย บุตรลูกจ้างอายุ 21 ปี จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินทดแทน

*ฎ.3880/2560 ลูกจ้างเป็นพนักงานรับส่งเอกสาร แม้ขณะเกิดเหตุอยู่ในช่วงระยะเวลาทำงานก็ตาม แต่เมื่อลูกจ้างได้ไปรับหนังสือรับรองภาษีฯ ซึ่งเป็นงานชิ้นสุดท้ายเสร็จสิ้นแล้ว ถือได้ว่าการทำงานในหน้าที่ของลูกจ้างให้แก่นายจ้างเสร็จสิ้นลงทันที การเดินทางกลับบ้านภายหลังจากเสร็จสิ้นการทำงานไม่ได้อยู่ภายใต้คำสั่งหรือการควบคุมบังคับบัญชาของนายจ้างอีก จึงถือไม่ได้ว่าการตายของลูกจ้างเกิดเนื่องจากการทำงานให้แก่นายจ้าง

บริษัทสามสหายจำกัด ทุนจดทะเบียน 1,000,000 บาท จำนวนหุ้น 100,000 หุ้น มูลค่าหุ้นจดทะเบียน 10 บาท ต่อหุ้น วัตถุประสงค์ขายอาหาร มีกรรมการคือ นาย ก. ข. ค. ข้อจำกัดอำนาจกรรมการสองในสามต้องร่วมกันลงนามจึงจะมีผลผูกพันบริษัท

คำถามมีดังนี้ บริษัทสามสหายจำกัด โดย นาย ก. และนาย ข. ทำสัญญาซื้อหน้ากากอนามัย จากบริษัทโควิดจำกัด ราคา 1,000,000 บาท ต่อมาราคาหน้ากากขึ้นสูง บริษัทโควิดจำกัดจึงไม่ส่งมอบหน้ากากอนามัยให้ บริษัทสามสหายจำกัดมีสิทธิที่จะฟ้องบริษัทโควิดจำกัดได้หรือไม่ และผู้ถือหุ้นกับกรรมการของบริษัทสามสหายจะให้สัตยาบันในการกระทำดังกล่าวได้หรือไม่

.

คำตอบ การที่บริษัทสามสหายจำกัดไปทำสัญญาซื้อหน้ากากอนามัยนั้น เป็นการกระทำนอกขอบวัตถุประสงค์ทั้งขอบวัตถุประสงค์โดยตรงและขอบวัตถุประสงค์โดยปริยายของบริษัทสามสหาย บริษัทสามสหายจึงฟ้องบริษัทโควิดไม่ได้ และผู้ถือหุ้นกับกรรมการของบริษัทสามสหายจะให้สัตยาบันยอมรับไม่ได้ เพราะเป็นกิจการที่นอกขอบวัตถุประสงค์ สิ่งที่บริษัทสามสหายจะทำได้ก็คือต้องแก้ไขเพิ่มเติมวัตถุประสงค์และไปทำสัญญาซื้อหน้ากากอนามัยใหม่

.

เมื่อบุคคลใดถึงแก่ความตายโดยผลของกฎหมาย กล่าวคือบุคคลนั้นศาลได้มีคำสั่งให้เป็นคนสาบสูญ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 62 หากบุคคลนั้นมีคู่สมรส โดยหลักแล้วการสมรสระหว่างบุคคลนั้นกับคู่สมรสยังไม่สิ้นสุดลง แต่เป็นเพียงเหตุหย่า ตามป.พ.พ. มาตรา 1516(5) เท่านั้น ดังนั้น เมื่อการสมรสยังไม่สิ้นสุดลง หากคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ได้ทรัพย์สินใดๆมาภายหลังจากศาลมีคำสั่งให้คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งเป็นคนสาบสูญ ทรัพย์สินนั้นจะเป็นสินสมรสหรือสินส่วนตัว ??

.

กรณีนี้ไม่มีกฎหมายบทบัญญัติไว้โดยชัดเจน จึงต้องนำ มาตรา 1492 ป.พ.พ. มาปรับใช้ในฐานะบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่ง ตาม ป.พ.พ. มาตรา 4 ดังนั้นทรัพย์สินที่ได้มาภายหลังจากศาลมีคำสั่งให้คู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งเป็นคนสาบสูญแล้ว จึงต้องถือว่าทรัพย์สินนั้นเป็นสินส่วนตัวของคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่

.

ป.พ.พ. มาตรา 1492 วรรคหนึ่ง เมื่อได้แยกสินสมรสตามมาตรา 1484 วรรคสอง มาตรา 1491 หรือมาตรา 1598/17 วรรคสอง แล้ว ให้ส่วนที่แยกออกตกเป็นสินส่วนตัวของสามีหรือภริยา และบรรดาทรัพย์สินที่ฝ่ายใดได้มาในภายหลังไม่ให้ถือเป็นสินสมรส แต่ให้เป็นสินส่วนตัวของฝ่ายนั้น และสินสมรสที่คู่สมรสได้มาโดยพินัยกรรมหรือโดยการให้เป็นหนังสือตามมาตรา 1474 (2) ในภายหลัง ให้ตกเป็นสินส่วนตัวของสามีและภริยาฝ่ายละครึ่ง

.

วรรคสอง ดอกผลของสินส่วนตัวที่ได้มาหลังจากที่ได้แยกสินสมรสแล้วให้เป็นสินส่วนตัว

.

มาตรา 4 วรรคหนึ่ง กฎหมายนั้น ต้องใช้ในบรรดากรณีซึ่งต้องด้วยบทบัญญัติใด ๆ แห่งกฎหมายตามตัวอักษร หรือตามความมุ่งหมายของบทบัญญัตินั้น ๆ

.

วรรคสอง เมื่อไม่มีบทกฎหมายที่จะยกมาปรับคดีได้ ให้วินิจฉัยคดีนั้นตามจารีตประเพณีแห่งท้องถิ่น ถ้าไม่มีจารีตประเพณีเช่นว่านั้น ให้วินิจฉัยคดีอาศัยเทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่ง และถ้าบทกฎหมายเช่นนั้นก็ไม่มีด้วย ให้วินิจฉัยตามหลักกฎหมายทั่วไป

ข้อตกลงใดระหว่างนายจ้างและลูกจ้างที่ตกลงขัดกับ พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 ข้อตกลงนั้นย่อมตกเป็นโมฆะ เนื่องจาก พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เป็นกฎหมายที่เกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชน แต่ทั้งนี้หากเป็นการตกลงกันระหว่างนายจ้างและลูกจ้างภายหลังสัญญาจ้างได้สิ้นสุดลงแล้ว ถึงแม้ว่าข้อตกลงจะขัดกับ พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ข้อตกลงนั้นก็ไม่เป็นโมฆะ

.

คำพิพากษาฎีกาที่ 1977/2557 แม้สิทธิเรียกร้องค่าทำงานเกินเวลาทำงานปกติ ค่าทำงานในวันหยุด และค่าทำงานเกินเวลาในวันหยุด เป็นสิทธิเรียกร้องที่กำหนดไว้ในพ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 อันเป็นกฎหมายเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชนก็ตาม เมื่อนายจ้างและลูกจ้างทำข้อตกลงเกี่ยวกับเงินดังกล่าวและบังคับข้อตกลงเกิดขึ้นหลังจากลูกจ้างออกจากงานพ้นจากการเป็นลูกจ้างของนายจ้างแล้ว ลูกจ้างย่อมมีอิสระแก่ตนพ้นพันธกรณีและอำนาจบังคับบัญชาของนายจ้างโดยสิ้นเชิง การสละสิทธิเรียกร้องเงินดังกล่าวไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย ไม่เป็นโมฆะ…

ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 14/1 “สัญญาจ้างระหว่างนายจ้างกับลูกจ้าง ข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน ระเบียบ หรือคำสั่งของนายจ้างที่ทำให้นายจ้างได้เปรียบลูกจ้างเกินสมควร ให้ศาลมีอำนาจสั่งให้สัญญาจ้าง ข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน ระเบียบ หรือคำสั่งนั้นมีผลใช้บังคับเพียงเท่าที่เป็นธรรมและพอสมควรแก่กรณี”

ซึ่งมีคำพิพากษาฎีกาที่น่าสนใจดังนี้

.

 ฎ.7810/2560 ข้อตกลงอันเป็นลักษณะข้อห้ามของโจทก์ผู้เป็นนายจ้างก็เพื่อปกป้องข้อมูลความลับและธุรกิจการค้าของโจทก์ให้อยู่รอดดำเนินการต่อไปได้ มุ่งเฉพาะสิ่งที่เป็นการแข่งขันในการประกอบธุรกิจการค้าในลักษณะประเภทเดียวกับโจทก์และมีกำหนดระยะเวลา มิใช่ห้ามตลอดไป เป็นข้อตกลงหรือสัญญาที่กระทำได้โดยชอบ แต่จำเลย (ลูกจ้าง) มีตำแหน่งเพียงเจ้าหน้าที่ฝ่ายขาย ได้รับค่าจ้างเดือนละ 13,000 บาท การที่โจทก์กำหนดระยะเวลาห้ามไว้ถึง 2 ปี เป็นข้อกำหนดที่ทำให้จำเลยต้องรับภาระมากกว่าที่พึงคาดหมายได้ตามปกติ จึงให้มีผลบังคับได้เพียง 1 ปี เท่าที่เป็นธรรมและพอสมควรแก่กรณีตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 14/1

 ฎ.3580/2561 สัญญาจ้างที่จำกัดสิทธิในการประกอบอาชีพของจำเลย (ลูกจ้าง) ที่เป็นการแข่งขันกับโจทก์ (นายจ้าง) เป็นระยะเวลา 5 ปี นับจากวันที่จำเลยซึ่งเป็นเพียงพนักงานธุรการประสานงานขายพ้นสภาพจากการเป็นพนักงานของโจทก์นั้น นับว่าทำให้จำเลยผู้ถูกจำกัดสิทธิหรือเสรีภาพต้องรับภาระมากกว่าที่จะพึงคาดหมายได้ตามปกติ จึงเห็นสมควรให้มีผลบังคับได้เพียง 1 ปี เท่าที่เป็นธรรมและพอสมควรแก่กรณี

พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา 3 บัญญัตินิยามคำว่า “กฎ” หมายความว่า พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ข้อบัญญัติท้องถิ่น ระเบียบ ข้อบังคับ หรือบทบัญญัติอื่นที่มีผลบังคับเป็นการทั่วไป โดยไม่มุ่งหมายให้ใช้บังคับแก่กรณีใดหรือบุคคลใดเป็นการเฉพาะ แต่อย่างไรก็ดีบางกรณีฝ่ายปกครองได้ใช้อำนาจตามกฎหมายตรา “กฎ” ขึ้น แต่ฝ่ายปกครองไม่ได้ชื่อเรียกตามตัวอย่างของกฎ ตามมาตรา 3 แต่ใช้ชื่อเรียกต่างๆ ที่แตกต่างกันออกไป ทั้งที่เป็น “บันทึก” หรือ “หลักเกณฑ์” หรือบางครั้งก็ใช้ว่า “คำสั่ง” แต่เนื้อแท้แล้วมีลักษณะเป็น “กฎ”

.

ตัวอย่างดังนี้

คำสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 472/2554 บันทึกข้อความ เรื่อง การออกใบอนุญาตขับรถตามกฎหมายว่าด้วยรถยนต์ให้กับคนต่างด้าวหลบหนีเข้าเมือง เป็นนโยบายสำคัญของรัฐเพื่อป้องกันมิให้เกิดผลกระทบต่อความมั่นคงของประเทศ อันมีผลบังคับเป็นการทั่วไป โดยไม่มุ่งหมายให้ใช้กับกรณีใดหรือบุคคลใดเป็นการเฉพาะ จึงมีลักษณะเป็นกฎตามมาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ

.

คำสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ 22/2555 (ประชุมใหญ่) หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินบุคคลเพื่อเลื่อนขึ้นแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในระดับสูงขึ้น ในตำแหน่งสาหรับผู้ปฏิบัติงานที่มีประสบการณ์ (ตำแหน่งประเภททั่วไป) ระดับ 8 ว. ที่กำหนดคุณสมบัติของผู้ขอเข้ารับการประเมินจะต้องเป็นผู้ผ่านการอบรมจากโรงเรียนนายอำเภอ (นอ.) มีลักษณะเป็นกฎ